Dericilik, insanlık tarihinin en köklü el sanatlarından biri olarak bilinse de, uzun yıllar boyunca bu zanaatta erkek ustaların hâkimiyeti hüküm sürmüştü. Genellikle erkekler, tabaklama ve üretim süreçlerinde öne çıkarken, kadınlar daha çok ince işçilik, tasarım ve estetik detaylarla yer bulabiliyordu. Ancak günümüzde durum değişiyor; kadınların teknik ve yaratıcı katkıları, dericilikte dengeleri yeniden şekillendiriyor. Geleneksel yöntemlerin modern dokunuşlarla harmanlandığı bu süreçte, kadın ustalar hem geçmişe sahip çıkıyor hem de geleceği şekillendiriyor.
SAYILI DERİ USTALARINDAN BİRİ OLDU
Bu dönüşümün canlı bir örneği, İstanbul Eminönü’nde bulunan tarihi Kuveloğlu Han’da faaliyet gösteren Vildan Akbay’dır. Türkiye’nin sayılı kadın deri ustalarından biri olarak tanınan Akbay, yaklaşık sekiz yıldır özgün tasarımlarıyla hem yurtiçinde hem de yurtdışında adından söz ettiriyor. Kişiye özel çanta, cüzdan ve kemer tasarımlarıyla dikkat çeken Akbay, zanaat yolculuğunun ilginç başlangıcını şöyle aktarıyor:
“HİKAYEM, BİR USTANIN BENİ KOVMASIYLA BAŞLADI”
Neyzenlik yaptığı dönemde enstrümanını taşımak için bir ney çantasına ihtiyacı olan Akbay, bu iş için yardım istemiş. Ancak ustanın çantayı yapmayı reddetmesi, sürecin bir dönüm noktası haline gelmiş:
“Çok ihtiyacım vardı o çantaya ama yapmayacağını söyledi. Ben de kendi çantamı yapmaya karar verdim. İlk denememdi ama başarılı oldu. Çantamı gören diğer neyzenler sipariş vermeye başlayınca, dericiliğe adım atmış oldum. İyi ki o usta beni kovmuş.”
MODERN TASARIMLAR, GELENEKSEL DOKUNUŞLAR
Vildan Akbay, her tasarımında hem geleneksel yöntemlerin derinliğini hem de modern çizgilerin zarafetini ön plana çıkarıyor. Geniş bir ürün yelpazesiyle, tespih çantalarından günlük el çantalarına kadar çeşitlilik sunuyor. İşine duyduğu tutkuyu şu sözlerle ifade ediyor:
“Her tasarım benim için bir tutku ve heyecan kaynağı. Deri zor bir malzeme ama aynı zamanda insana sonsuz bir yaratım alanı sunuyor. Kadınlar olarak, deriye duygusal ve estetik bir yaklaşımla daha farklı bir ruh katıyoruz.”
“İNSAN, ÜRETTİKÇE VAR OLUR”
Akbay, atölyesiyle derin bir bağ kurduğunu ve Kuveloğlu Han’ın tarihi atmosferinin kendisine ilham verdiğini aktarıyor. Üretimin önemini vurgularken, şunları ekliyor:
“İnsan bir şeyler ürettikçe kendini gerçekleştirir. Üretmek, insanın varlığının en temel parçasıdır. İşinizi ne olursa olsun tutkuyla yapmalısınız. Ben limon satsam bile en iyi şekilde yapardım. Dericiliğe başladığımda tamamen yalnızdım. Ne bir destek vardı ne de bir plan. Sadece yapmak istedim ve başladım.”
KADINLARIN DERİCİLİKTE ARTAN ROLÜ
Deri ustalarının sayısının azlığına dikkat çeken Akbay, bu sanatın fiziksel ve zihinsel zorluklarını dile getiriyor:
“Erkekler işin teknik kısmında daha matematiksel düşünüyor ve kusursuz sonuçlar ortaya çıkarıyor. Ancak kadınlar daha duygusal bir bakış açısıyla tasarımlarına farklı bir ruh katıyor. Kadın elinin değdiği iş hemen fark ediliyor.”
