Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), “Tüketim Harcamaları” ile ilgili kapsamlı bir analiz yayımladı.
Bu analizde, parasal sıkılaşma sürecinin tüm gelir gruplarında tüketim harcamalarını yavaşlattığı ifade edildi.
TCMB Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdür Yardımcısı Altan Aldan, Yardımcı Ekonomist Barbaros Eriş ve Araştırmacı Alper Yıldırım tarafından hazırlanan “Parasal Sıkılaşma ve Gelir Düzeyine Göre Tüketim Harcamaları” başlıklı çalışma, Merkezin Güncesi adlı blogda paylaşıldı.
FARKLI GELİR GRUPLARI İNCELENDİ
Son dönemdeki parasal aktarım mekanizmasını derinlemesine incelemek amacıyla farklı gelir gruplarındaki tüketim harcamaları detaylı olarak analiz edildi. Sıkı para politikasının hanehalkının tüketim harcamaları üzerinde gelir düzeylerine bağlı olarak çeşitlilik gösterdiği belirtildi. Yapılan değerlendirmede, “Tasarruf imkanı yüksek olan bireylerin, yüksek mevduat getirileri nedeniyle harcamalarını azalttığı öngörülürken; krediye duyarlı bireylerin ise yükselen kredi maliyetleri sebebiyle harcamalarında bir yavaşlama beklenmektedir.” ifadesine yer verildi.
GELİR GRUPLARININ HARCAMALARININ GÖZLENMESİNDEKİ SORUN
Gelir gruplarına göre harcama düzenlerinin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) aracılığıyla yayımlanan Hanehalkı Bütçe Anketi verileriyle izlenebildiği belirtildi. Ancak bu verilerin yalnızca yıllık olarak yayınlandığı ve en güncel verinin 2023 yılına ait olduğu hatırlatıldı. Dolayısıyla, gelir gruplarına ait harcamaların zamanında ve yüksek frekansta doğrudan gözlemlenemediği ifade edildi.
Bu bağlamda 2024 yılına yönelik öngörülerde bulunmak amacıyla dolaylı bir yöntem benimsendiği kaydedildi.
SÜREÇ HAKKINDA BİLGİ VERİLDİ
Analiz süreci, ilk olarak Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) sepetinde yer alan ürünler için tüketicilerin harcamalarının ve hanehalkı gelirinin kullanılmasıyla her bir ürün için temsili tüketici gelirinin hesaplanmasıyla başladı. Daha sonra, ilgili sektörler ile ürünlerin eşleştirilmesi yapıldı ve talep ölçümü için perakende sektörü verileri kullanıldı. Ürün-sektör eşleşmesi ve temsili tüketici gelirinden yararlanarak, perakende alt sektörleri yüksek, orta ve düşük gelir grubu itibariyle üç kategoriye ayrıldı. Nihayetinde, sektörlerin ciroları bu kategorilere göre toplulaştırılarak, gelir grubu bazlı cirolar ve satış hacimleri elde edildi.
Analiz sonucunda, zaman içerisindeki ciroların detaylı incelenmesiyle, cirolardaki yıllık artışın parasal sıkılaşma ile birlikte tüm kategorilerde azaldığı gözlemlendi.
Özetle, tüketim harcamalarındaki yavaşlamanın tüm gelir gruplarında belirgin olduğunu ve en belirgin düşüşün yüksek gelir grubuna yönelik ürünlerde görüldüğünü vurgulamakta fayda var.
