Samanyolu galaksisinde, yaklaşık 15 bin ışık yılı uzaklıkta yer alan ve “ASKAP J1832-0911” adıyla anılan cisim, her 44 dakikada bir yaklaşık iki dakika süren parlama patlamaları meydana getiriyor.
Radyo ve X-ışını dalga boylarında gözlemlenen bu düzenli sinyaller, bilim dünyasında “uzun periyotlu geçici kaynak” (long-period transient – LPT) olarak tanımlanan nadir bir türün örneği olarak kaydediliyor. Bu, daha önce gözlemlenen LPT’lerin hem yüksek enerjili X-ışını hem de düşük enerjili radyo dalgalarıyla eş zamanlı patlama yaptığı ilk durum. Bilim insanları, bu keşfin LPT’lerin gizemini çözme yolunda önemli adımlar atmasını bekliyor.
“DAHA ÖNCE BÖYLE BİR ŞEY GÖRMEDİK”
Keşif ekibinin lideri Curtin Üniversitesi’nden Zieng (Andy) Wang, “Bu nesne, şimdiye kadar karşılaştığımız hiçbir şeye benzemiyor” diyerek şaşkınlığını ifade etti. LPT türü nesneler ilk kez 2022 yılında tanımlanmış olup bugüne kadar 10 farklı örneği belirlenmişti. Ancak ASKAP J1832-0911, diğerlerinden tamamen farklı özellikler taşıyor.
Cisim, ilk olarak Avustralya’daki Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP) radyo teleskobu ile tespit edildi. Ardından, NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi aracılığıyla yapılan gözlemler, radyo sinyallerinin X-ışınlarıyla eş zamanlı olarak meydana geldiğini ortaya koydu. Chandra’nın dar görüş alanı göz önüne alındığında, bu tesadüfi keşif gerçekten de büyük bir şans olarak değerlendiriliyor.
OLASI BİR ÖLÜ YILDIZ
Bilim insanları, ASKAP J1832-0911’in muhtemelen yaşam döngüsünü tamamlamış bir yıldız olduğunu öne sürüyor. Ancak nesnenin yoğun manyetik alana sahip bir nötron yıldızı mı (magnetar) yoksa bir ikili sistemde bulunan bir beyaz cüce yıldızı mı olduğu henüz kesinlik kazanmadı. Wang, mevcut teorilerin bu sıradışı davranışı açıklamakta yetersiz kaldığını belirterek, “Bu keşif, yıldız evrimi veya fizik alanında yeni anlayışlara kapı aralayabilir” şeklinde konuştu.
Ayrıca, bu gökcisminde radyo dalgalarının yanı sıra daha enerjik X-ışınlarının da ortaya çıkması, bu nesnelerin enerji üretim mekanizmaları hakkında önemli bilgiler sağlayabilir. Araştırmacılar, bu sıra dışı davranışın sadece ASKAP J1832-0911 ile sınırlı olmadığını, evrende benzer özellikler taşıyan başka LPT’lerin de bulunabileceğini düşünüyor.
Bilim dünyası açısından büyük önem taşıyan bu araştırma, 28 Mayıs Çarşamba günü prestijli bilim dergisi Nature’da yayımlandı. Ekipte yer alan Nanda Rea, “Bu nesnenin geçici X-ışını yayımı, doğası hakkında tamamen yeni bir bakış açısı sağlıyor” ifadelerini kullanarak heyecanını paylaştı.
