Ay’ın Dünya’dan görünmeyen uzak yüzü, her zaman merak uyandıran bir alan olmuştur. Çin’in Chang’e 6 misyonu çerçevesinde bu bölgeden elde edilen örnekler, Ay’ın gizemli yüzünde milyarlarca yıl önce volkanik patlamaların gerçekleştiğine dair bilgiler sunmaktadır.
Bu keşif, Ay’ın jeolojik geçmişine ve gelişimine dair yeni bir perspektif kazandırıyor.
AY’IN İKİ YÜZÜ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
Ay, Dünya ile gelgitsel olarak kilitli bir ilişki içinde bulunduğu için bizler yalnızca aynı yüzünü görebiliyoruz. Uzak yüzü ise yakın yüzüne kıyasla daha limitli bir keşfe tabi tutulmuştur.
Chang’e 6 iniş aracı, Ay’ın uzak yüzünden Dünya’ya getirilen ilk örnekleri toplama başarısını gösterdi. Bu örneklerin detaylı bir analizi, Ay’ın iki yüzü arasında oldukça ilginç farklılıklar olduğunu kanıtladı.
2,8 MİLYAR YIL ÖNCEKİ VOLKANİK PATLAMALAR
Araştırmacılar, Chang’e 6 tarafından getirilen kaya örneklerinin incelemesini yaparak, bu kayaların yaşlarını ve kaynaklarını belirleme çalışmaları gerçekleştirdi.
Elde edilen veriler, bu kayaların 2,8 milyar yıl önce oluştuğunu ve temel olarak bazalt adı verilen sertleşmiş lavlardan meydana geldiğini ortaya koymaktadır.
Bu bulgu, Ay’ın uzak yüzünde milyarlarca yıl öncesine tarihlenen volkanik patlamaların yaşandığını kanıtlamaktadır.
AY’IN UZAK YÜZÜNDEKİ VOLKANİZMA
Daha önceki araştırmalar, Ay’ın yakın yüzünde en az 2 milyar yıl öncesine kadar volkanik aktiviteler olduğunu göstermekteydi.
Yeni bulgular, Ay’ın uzak yüzünde de volkanik hareketliliğin var olduğunu göstermektedir. Bu durum, Ay’ın jeolojik tarihine dair bilgilerin güncellenmesine olanak tanıyor.
Araştırmalar, Ay’ın uzak yüzündeki lavların potasyum, nadir toprak elementleri ve fosfor açısından düşük olduğunu ortaya koymuştur.
Bu elementlerin, Ay’ın yakın yüzüyle kıyaslandığında daha sık bulunması dikkat çekmektedir. Bu dengesizliğin, Güney Kutbu-Aitken havzasının olduğu çarpma kraterine bağlı olarak gelişmiş olabileceği üzerinde durulmaktadır.
MARE BAZALTLARININ DAĞILIMI
Ay’ın iki yüzü arasındaki başka bir çarpıcı fark ise mare bazaltlarının dağılımıdır. Mare bazaltları, Ay’ın yakın yüzünün yaklaşık %30’unu kaplarken, uzak yüzünde bu oran yalnızca %2 civarındadır. Bu durum, uzak yüzeyde bazı elementlerin eksikliği ile bağlantılı olabilir.
