Çarlık Rusyası tarafından 19. yüzyılda uygulanan genişleme politikaları sebebiyle Kafkasya’dan zorla sürgün edilen Çerkes halkının büyük bir trajedisi, üzerinden 161 yıl geçmiş olmasına rağmen hâlâ acı bir şekilde anılmaya devam ediyor.
Bu olay, 21 Mayıs 1864 tarihinde meydana gelmiş olup ‘Büyük Çerkes Sürgünü’ olarak tarihe geçmiştir. Bu yıl da Türkiye ve dünya genelinde birçok yerde anma etkinlikleri düzenlenerek adeta gözyaşlarıyla hatırlanıyor.
5 MİLYON ÇERKES NÜFUSU VAR
Günümüzde anavatanlarında yalnızca 700 bin Çerkes yaşam sürerken, dünya genelindeki diasporada ise yaklaşık 5 milyon Çerkes nüfusu bulunuyor.
Türkiye, 3 milyonun üzerindeki Çerkes nüfusu ile dünya üzerindeki en büyük Çerkes topluluğuna ev sahipliği yapıyor.
308 YILLIK DİRENİŞİN ARDINDAN GELEN SÜRGÜN
Yüzyıllar boyunca Kuzey Kafkasya’da bağımsız bir toplum olarak yaşayan Çerkesler, 16. yüzyıldan itibaren başlayan Rus yayılmacılığı nedeniyle zor günler geçirmeye başladı.
Çarlık Rusyası’nın Karadeniz’e ulaşma amacı doğrultusunda başlattığı Kafkasya seferleri, 1556’dan itibaren 308 yıl sürdü. Teslim olan Çerkeslere iki seçenek sunuldu: Rus ordusuna katılmak veya göç etmek. Bu süreçte birçok köy yok edilirken, halk arasında kıtlık, salgın hastalıklar ve savaş nedeniyle büyük kayıplar yaşandı.
Çerkes tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri, 21 Mayıs 1864’te Kbaada’da (günümüzdeki adıyla Krasnaya Polyana) gerçekleşti. Sayıca beş kat fazla olan Rus ordusuna karşı direniş gösteren Çerkesler, bu son savaşta yenilgiye uğradı. Ruslar, buranın kan dökülen topraklarına “Kızıl Çayır” adını verdi.
Bu mağlubiyet, halkın kaderini belirledi. Hayatta kalanlar, yalnızca yanlarına alabilecekleri eşyaları götürerek Karadeniz kıyısına indirildi. Yaşlı, kadın ve çocuk demeden binlerce insan, Osmanlı gemileri aracılığıyla Anadolu, Balkanlar ve Orta Doğu’ya göç etmek zorunda kaldı.
YOLDA ÖLÜM, SÜRGÜNDE SESSİZLİK
Çerkeslerin sürgünü, sadece bir göç olgusunun ötesinde büyük bir insani felakettir. Açlık, salgın hastalıklar ve doğa koşullarının zorluğuyla birlikte yüz binlerce insan yolda yaşamını yitirdi.
Tarihçiler, bu süreçte yaklaşık 500 bin Çerkes’in hayatını kaybettiğini hesaplıyor. Osmanlı’ya ulaşabilenler için zorluklar ise henüz bitmemişti.
Yeni coğrafyalarda aidiyet mücadelesi veren Çerkesler, geleneklerini, dillerini ve kültürel kimliklerini sürdürmek için didiniyorlar.
“ÇERKES HALKINI ÖZ VATANINDAN SÜRME OPERASYONU”
Bu süreci inceleyen tarihçiler, olayın yalnızca bir göç değil, aynı zamanda planlı bir etnik temizlik ve soykırım olduğunu ifade ediyor. Rusya’nın, Çerkesleri öz yurtlarından atma hedefi sistematik bir şekilde hayata geçirildi. Sürgün edilemeyenler ise zorla Rus Kazak köylerine yerleştirildi.
Bugün çerkes halkı, yaşananların uluslararası alanda ‘
