Osmanlı Devleti’nin 7. padişahı Fatih Sultan Mehmed, entelektüel kişiliği, askeri başarıları ve devlet yönetimindeki yetkinliği ile tarihe damgasını vurmuştur. İstanbul’a kazandırdığı birçok tarihi eserle de öne çıkmıştır.
Dünya tarihini değiştiren İstanbul’un fethi, Fatih Sultan Mehmed’e Hz. Muhammed’in (s.a.v.) övgüsünü kazandıran tarihi bir olaydır. Bu yıl, İstanbul’un fethinin 572. yılı coşkuyla kutlanmaktadır.
2. Mehmed, 30 yıllık padişahlık döneminde İstanbul’un yanı sıra Sırbistan, Mora, Trabzon, Eflak, Bosna, Arnavutluk ve Kırım gibi birçok bölgeyi fethederek önemli bir liderlik sergilemiştir.
Fatih Sultan Mehmed, İstanbul’u fethettiği günden itibaren şehrin yeniden imar ve iskanını sağlamak amacıyla detaylı çalışmalara girişmiştir. Fetih sonrası hemen İstanbul’un ticari ve sosyal hayatını canlandırmak için farklı şehirlerden ilim sahibi ve zanaatkarları şehre davet etmiştir.
İstanbul’un fethinden sonra Bahçekapı, Eminönü-Unkapanı Haliç şeridi ve Eyüp Sultan’a kadar olan kıyı boyunca birçok imar çalışması hızla gerçekleştirilmiştir.
Fetih öncesinde Boğaz’ı kontrol altına almak amacıyla inşa edilen Rumeli Hisarı, şehrin ilk önemli eseridir.
Eyüp Sultan Camisi, Beyazıt’taki Eski Saray, Patrikhane ve eski İmparatorlar Türbesi’nin yerinde inşa edilen Fatih Camisi ve Külliyesi, İstanbul’daki ilk mimari eserler arasında bulunmaktadır. Başka birçok önemli yapı da bu dönemde inşa edilmiştir.
İstanbul’un çeşitli mahallelerinde dönemin önde gelen devlet adamlarının isimlerini taşıyan eserlerin inşa edilmesiyle, şehrin kültürel kimliği güçlendirilmiştir. Fetihten sonra İstanbul’a 167 mescit inşa edildiği kaydedilmektedir.
Bu tarihi mescitlerden biri olan Topkapı Bayezid Ağa Mescidi, fethin ilk yıllarında inşa edilmiştir. Diğer önemli yapılar arasında Eyüp Sultan’daki Ya Vedud Mescidi ve Balat’taki Hacı İsa Mescidi bulunmaktadır.
Fetih öncesinde kilise olarak kullanılan Ayasofya, fetih sonrası camiye dönüştürülerek 482 yıl boyunca ibadete açılmıştır. 1934 yılında müze olarak hizmet vermeye başlamış, 2020 yılında tekrar ibadete açılmıştır.
Ayasofya’nın yanı sıra Pantakrator Manastırı ve Etyemez Tekke/Mescidi gibi birçok dini yapı da bu dönemde önemli bir yer tutmaktadır.
Fatih Sultan Mehmed’in 1459’da yaptırdığı Eyüp Sultan Külliyesi, İstanbul’un ilk selatin camisi olarak tarihe geçmiştir. Külliye içerisinde cami, medrese, imaret, sebil ve hamam gibi yapılar yer alır.
Özellikle Fatih Camisi ve Külliyesi, Osmanlı İstanbul’unun ilk büyük külliyesi olarak dikkat çekerken, burada eğitim kurumları da hayata geçirilmiştir.
Mahmut Paşa Külliyesi ve Murat Paşa Külliyesi gibi yapılar da dönemin mimari zenginliğini yansıtmaktadır.
Fatih Sultan Mehmed, 1453’ten sonra İstanbul’daki ilk eğitim kurumlarını da açmış, bu medreseler İstanbul Üniversitesi’nin temellerini oluşturmuştur.
Haliç boyunca sıralanan iskeleler ve ticari alanlar da fetihten sonra onarılmış, ticaretin canlanması hedeflenmiştir. 1456 yılında inşa edilen Kapalıçarşı, bu dönemde önemli bir ticari merkez olmuştur.
