CNN International’a göre, yeni bir araştırma, uzay görevi verilerinde tespit edilen bir sinyale dayanarak potansiyel bir ipucuna ışık tutuyor: magnetarlar ya da yüksek derecede manyetize nötron yıldızları.
“Bu aslında çözülmemiş eğlenceli bir bulmaca”
Bilim insanları, hidrojen, helyum gibi hafif elementlerin ve az miktarda lityumun, evrenin doğduğu büyük patlamadan hemen sonra var olduğuna inanıyor. Ardından patlayan yıldızların, demir gibi ağır elementleri saldığı ve bu elementlerin yeni oluşan yıldızlar ve gezegenlere karıştığı düşünülüyor. Ancak, demirden daha ağır olan altının evrendeki dağılımı astrofizikçiler için hala bir muamma oluşturuyor.
The Astrophysical Journal Letters dergisinde Salı günü yayımlanan çalışmanın baş yazarı Anirudh Patel, New York’taki Columbia Üniversitesi’nde bir fizik doktora öğrencisi olarak, “Bu, evrendeki karmaşık maddenin kökeni ile ilgili oldukça temel bir soru. Bu aslında çözülmemiş eğlenceli bir bulmaca” şeklinde görüş bildirdi.
Daha önce kozmik altın üretiminin yalnızca nötron yıldızı çarpışmaları ile ilişkilendirildiği bilinmektedir.
UZAYDAKİ “ALTIN FABRİKALARI”
Gökbilimciler, 2017 yılında iki nötron yıldızı arasında gerçekleşen bir çarpışmayı gözlemlediler. Bu çarpışma, uzay-zamanda yer çeken dalgalanmaların yanı sıra bir gama ışını patlaması ışığı da yaydı. Kilonova olarak adlandırılan bu olay, altın, platin ve kurşun gibi ağır elementlerin oluşumunu sağladı. Bu olaylar, uzaydaki altın “fabrikaları” olarak tanımlanmaktadır.
Louisiana Eyalet Üniversitesi’nde yardımcı doçent olarak görev yapan ve çalışmanın yazarlarından biri olan Eric Burns, çoğu nötron yıldızının birleşiminin sadece son birkaç milyar yıl içinde gerçekleştiğini ifade etti. Ancak Burns, NASA ve Avrupa Uzay Ajansı teleskoplarından elde edilen 20 yıllık verilerin, çok daha önce, evrenin bebeklik döneminde oluşan magnetarlardan kaynaklanan patlamaların, altın üretimi için farklı bir yol sunabileceğine dikkat çekti.
“YILDIZ DEPREMLERİ”
Nötron yıldızları, patlayan yıldızların çekirdeklerinin kalıntılarıdır ve o kadar yoğun bir yapıya sahiptirler ki, bir çay kaşığı malzemesinin ağırlığı Dünya’da yaklaşık 1 milyar ton olacaktır. Magnetarlar, son derece güçlü manyetik alanlara sahip olan parlak nötron yıldızlarıdır.
Burns, gökbilimcilerin manyetarların tam olarak nasıl oluştuğunu hala anlamaya çalıştığını, ancak ilk manyetarların evrenin başlangıcından yaklaşık 200 milyon yıl sonra, yani yaklaşık 13,6 milyar yıl önce ilk yıldızların ardından ortaya çıktığını teorize ettiklerini belirtti.
Manyetarlar, zaman zaman “yıldız depremleri” sonucu radyoaktivite patlamalarına neden olur. Dünya’daki depremler, erimiş çekirdeğin kabukta yarattığı hareket nedeniyle oluşur ve yeterli stres biriktiğinde, yer sarsıntısıyla sonuçlanır. Burns, yıldız depremlerinin de benzer bir şekilde meydana geldiğini ifade etti.
